Barendrecht NU

BARENDRECHT – De rechtbank Rotterdam heeft op 8 januari 2025 een tussenvonnis gewezen in een conflict tussen ProRail en de gemeente Barendrecht. Hierbij stond de vraag centraal of de gemeente Barendrecht haar verplichtingen uit een grondruilovereenkomst was nagekomen. ProRail kocht in 2018 grond naast station Barendrecht voor de bouw van een verkeersleidings- en incidentenbestrijdingspost.

De rechtbank oordeelde dat de gemeente toerekenbaar tekort is geschoten, waardoor ontbinding van de overeenkomst gerechtvaardigd is. Wie de gehele uitspraak van de Rechtbank leest, ziet een patroon waarbij de gemeente constant van gedachte veranderd over de locatie voor ProRail, ProRail zich vervolgens lange tijd flexibel blijft opstellen om de gemeente te helpen, maar na jaren van onduidelijkheid uiteindelijk een einde wil aan al het gedraai van de gemeente. Wethouder Vermaat laat per brief aan de gemeenteraad weten dat er nog een bemiddelingstraject loopt tussen de gemeente en ProRail, voor eind januari staat er nog een overleg gepland.

Conflict(en) over locatie

De zaak draait om de bouw van een verkeersleidings- en incidentenbestrijdingspost (VL/ICB-post) door ProRail. In 2018 kocht Railinfratrust, de juridische eigenaar van de spoorinfrastructuur, grond in Barendrecht om deze post te realiseren. Later kwamen partijen een grondruilovereenkomst overeen, zodat de gemeente een deel van de grond kon herontwikkelen voor woningbouw. In ruil daarvoor kreeg ProRail een ander perceel toegewezen. Nota bene aan een straat met de naam: de ‘Dwarsligger’. Een teken aan de wand voor wat nog zou komen vanuit de gemeente.

De problemen begonnen toen de gemeente na het sluiten van de overeenkomst nieuwe eisen stelde en aandrong op een verdere verplaatsing van de geplande post. De toenmalig burgemeester Van Belzen stuurde zelf een brief naar ProRail om de locatie opnieuw te heroverwegen. In dit verzoek werd erkend dat een nieuwe verplaatsing aanzienlijke problemen en kosten voor ProRail met zich mee zou brengen, maar dat de gemeente deze graag op zich wilde nemen om haar plannen voor woningbouw in de “Stationstuinen” mogelijk te maken.

Afspraken

De rechtbank oordeelde dat de gemeente zich niet aan de gemaakte afspraken heeft gehouden. Uit de grondruilovereenkomst bleek duidelijk dat de gemeente bereid was mee te werken aan de bouw van de post. Hoewel er geen garantie was voor het verlenen van een omgevingsvergunning, mocht ProRail verwachten dat de gemeente zich constructief zou opstellen. De weigering van de vergunning en het vastleggen van plannen voor woningbouw in het gebied getuigen volgens de rechter van een tekortkoming.

Geluidsoverlast?

De gemeente voerde aan dat zij pas later op de hoogte was van de geluidshinder die de post zou veroorzaken, zoals bij buitenoefeningen met brandbestrijding en motorkettingzagen. De rechtbank wees dit argument van de hand. ProRail had de activiteiten al in 2020 gedetailleerd beschreven en de gemeente had destijds geen bezwaar gemaakt.

Last-minute vergunning te laat voor ProRail

Opvallend is dat de gemeente op 13 december 2023 liet weten alsnog bereid te zijn een vergunning te verlenen voor de bouw van de post. Dit voorstel kwam echter te laat. ProRail benadrukte dat deze plotselinge ommezwaai geen recht deed aan de schade en vertraging die het bedrijf al had opgelopen. Bovendien was de toezegging onvoldoende concreet, omdat de gemeente aanvullende eisen stelde aan een vergunningaanvraag en geen volledige medewerking garandeerde.

Schadevergoeding

ProRail vordert naast de ontbinding van de overeenkomst ook een schadevergoeding. De rechtbank stelde dat het aannemelijk is dat ProRail schade heeft geleden door de handelswijze van de gemeente. De exacte omvang van de schade zal nog worden vastgesteld (5 feb. behandeling), daarna kan de gemeente er nog 4 weken op reageren. De rechtbank drong echter aan op overleg tussen beide partijen om een regeling te treffen. ProRail had bijvoorbeeld al een aannemer gevonden, die kon niet van start, maar daar moet ProRail wel voor betalen.

De uitspraak is een tegenslag voor de gemeente Barendrecht, omdat ProRail nu een vordering gaat neerleggen om alle schade te dekken. Hoewel de rechtbank het belang van woningbouw erkent, achtte zij deze constatering alleen onvoldoende om de jaren geleden gemaakte afspraken met ProRail naast zich neer te leggen. De gemeente kan -als de overeenkomst daadwerkelijk helemaal wordt ontbonden en de schade is terugbetaald aan ProRail- de grond wel alsnog gaan gebruiken voor woningen in de Stationstuinen. De zaak wordt op 5 februari 2025 voortgezet.

Tijdlijn conflict

2016-2018: Voorbereiding op bouw VL/ICB-post

• 20 december 2016: ProRail en de gemeente Barendrecht sluiten een optieovereenkomst voor de verkoop van een perceel grond voor de bouw van een verkeersleidings- en incidentenbestrijdingspost (VL/ICB-post).
• 12 juli 2018: Railinfratrust koopt het perceel van de gemeente voor € 2.935.625,-. De grond wordt vervolgens geleverd aan ProRail.

2019-2020: Eerste verzoek tot verplaatsing

• Eind 2019: De gemeente benadert ProRail met het verzoek om de VL/ICB-post zuidelijker te verplaatsen om ruimte te maken voor woningbouw.
• 11 juni 2020: ProRail stemt in met de verplaatsing onder strikte voorwaarden, waaronder dat er geen kosten of risico’s voor ProRail mogen zijn.
• 15 juni 2020: ProRail beschrijft gedetailleerd de activiteiten en mogelijke geluidsoverlast van de post.
• 18 juni 2020: De gemeente verleent een omgevingsvergunning voor de bouw op de oorspronkelijke locatie.
• 10 december 2020: Partijen ondertekenen een grondruilovereenkomst waarin grond wordt geruild om de verplaatsing mogelijk te maken.

2021: Tweede verzoek tot verplaatsing

• 21 april 2021: ProRail dient een conceptaanvraag in voor een vergunning voor de nieuwe locatie (perceel B).
• 21 juni 2021: De burgemeester stuurt een verzoek aan ProRail om opnieuw van locatie te wisselen, met erkenning van de mogelijke kosten en problemen voor ProRail.
• 2 juli 2021: De gemeente publiceert een voorbereidingsbesluit dat de bouw op perceel B verhindert.
• 3 september 2021: ProRail dient een formele vergunningaanvraag in voor perceel B.
• 15 november 2021: De gemeente vraagt ProRail om de vergunningaanvraag aan te houden vanwege het voorbereidingsbesluit.

2022: Escalatie van het conflict

• 21 maart: ProRail vraagt de gemeente met urgentie om duidelijkheid over (de juridische status van) het voorbereidingsbesluit
• 7 april 2022: ProRail stelt de gemeente aansprakelijk voor de vertraging en financiële schade, die inmiddels € 5 miljoen bedraagt. Bij het opnieuw verplaatsen naar een nieuwe locatie zou dit € 15 miljoen kunnen worden.
• 19 april 2022: De gemeente bevestigt definitief in te zetten op verplaatsing van de post en biedt aan om schade en kosten volgens de Onteigeningswet te vergoeden.
• 4 juli 2022: ProRail stelt de gemeente formeel in gebreke en eist nakoming van de grondruilovereenkomst.
• 24 oktober 2022: De gemeente weigert de bouwvergunning voor perceel B, wat ProRail in beroep aanvecht.

2023: Nieuwe pogingen tot overleg

• 13 december 2023: De gemeente stelt voor om alsnog een vergunning te verlenen, maar ProRail vindt dit te laat en onvoldoende.
• 19 december 2023: De gemeente biedt aan om dat Prorail een nieuwe aanvraag kan indienen, maar ProRail blijft bij haar eerdere standpunt.

2024-2025: Juridische stappen

• 29 januari 2024: ProRail kondigt een rechtszaak aan.
• 26 november 2024: Mondelinge behandeling van de zaak bij de rechtbank.
• 8 januari 2025: De rechtbank oordeelt dat de gemeente is tekortgeschoten in haar verplichtingen. Ontbinding van de grondruilovereenkomst is gerechtvaardigd. ProRail moet duidelijk maken (en onderbouwen) welke schade ze hebben geleden.

Opmerking: Dit artikel is door een mens samengesteld/gecontroleerd/aangepast/aangevuld etc, maar er is gebruik gemaakt van AI om alle beschikbare informatie te vinden, combineren/sorteren en samenvattingen te maken (experiment)